DEM Parti Batman Milletvekili Zeynep Oduncu Kutevi, 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı’nda, Kürtçe’nin kamusal, hukuki ve kültürel alanlarda kullanımının önündeki engellerin tespit edilmesi, bu engellerin tarihsel ve sosyopolitik nedenlerinin araştırılması, çözüm önerilerinin geliştirilmesi için Meclis araştırması açılmasını talep etti.
“KÜRTÇE’YE İLİŞKİN TALEPLER ANAYASAL VE YASAL GÜVENCELERE KAVUŞTURULMAMIŞTIR”
Kürtçe’nin uzun yıllar boyunca inkâr ve yasaklamaların hedefi olduğunu anımsatan Milletvekili Oduncu “Türkiye’de de Kürtçe, uzun yıllar boyunca inkâr ve yasaklamaların hedefi olmuş; varlığı ancak uzun ve meşakkatli mücadeleler sonucu tanınabilmiştir. Ancak bu tanınma, ne yazık ki anayasal güvenceye kavuşamamış, kamusal hayatta karşılığı olan somut uygulamalara dönüşememiştir. Türkiye’de milyonlarca yurttaşın anadili olan Kürtçe, resmi dil statüsünden yoksun, eğitim dili olarak kabul edilmemiş ve kamusal hizmetlerde kullanımı sistemli biçimde engellenmiştir. Bu engellemeler yalnızca hukuki düzeyde değil, aynı zamanda yerel yönetimler ve uygulayıcı kurumlar eliyle sahada da açık biçimde sürdürülmektedir. Kürtçeye ilişkin talepler, önceki hükümetler döneminde olduğu gibi, 22 yıllık AKP iktidarı boyunca da anayasal ve yasal bir güvenceye kavuşturulmamıştır” ifadelerini kullandı.
Kürtçe’nin eğitimi ve kurumsallaşması için faaliyet gösteren kurumların ve yine medya organlarının kapatıldığına işaret eden Milletvekili Oduncu, belediyelere atanan kayyımların da ilk olarak Kürt dilini ve kültürünü hedef aldığını hatırlattı.
“KÜRTÇE’NİN GÜVENCE ALTINA ALINMASI BİR YÜKÜMLÜLÜKTÜR”
Kürtçe’ye karşı uygulanan politikaların yalnızca yasal değil, aynı zamanda uygulama bazında da sistematik bir dışlama içerdiğine ifade eden Milletvekili Oduncu “Bu baskılar sonucunda Kürtçe, kamusal yaşamdan dışlanmış, ev içi kullanımla sınırlandırılmış, yani ‘eve hapsedilmiş’ bir dil haline getirilmiştir. UNESCO'nun Tehlike Altındaki Diller Atlası'nda Zazaca ve Kurmanci lehçeleri ‘tehlike altındaki diller’ arasında sayılmaktadır. Dilin kamusal alanda kullanımının sınırlı olması, kuşaklar arası aktarımı sekteye uğratmakta; bu da Kürtçenin yalnızca bir iletişim aracı değil, aynı zamanda tarihsel belleğin, kültürün ve kimliğin taşıyıcısı olma niteliğini tehdit etmektedir. Uluslararası insan hakları sözleşmeleri – başta Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. ve 14. maddeleri – anadilde eğitim ve kamusal alanda anadilin kullanım hakkını temel bir insan hakkı olarak tanımlamaktadır. Türkiye’nin taraf olduğu bu sözleşmeler doğrultusunda, Kürtçeye yönelik mevcut sınırlamaların gözden geçirilmesi ve bu hakların güvence altına alınması bir yükümlülük olarak ortadadır” diye belirtti.
“BU MESELE SADECE DİLSEL BİR MESELE DEĞİL, DEMOKRATİKLEŞME SORUNUDUR”
Kürt halkının tüm baskılara rağmen dilini yaşatmak ve kuşaktan kuşağa aktarmak için direndiğinin altını çizen Milletvekili Oduncu “15 Mayıs tarihi de bu mücadelenin ve direncin sembolüdür. 15 Mayıs 1932’de Celadet Ali Bedirxan’ın öncülüğünde yayımlanmaya başlayan Hawar dergisi, Kürtçenin Latin alfabesiyle modern yazın diline kavuşmasında tarihsel bir kırılma yaratmıştır. Bu nedenle 15 Mayıs, Kürt halkı tarafından 2006 yılından itibaren “Kürt Dil Bayramı” olarak kutlanmaktadır. Ne var ki, bu anlamlı günün temsil ettiği değerlerin tam anlamıyla yaşama geçirilebilmesi için gerekli olan kurumsal, hukuki ve toplumsal altyapının hâlâ eksik olduğu gözlemlenmektedir. Kürtçe, Türkiye'de milyonlarca yurttaşın ana dili olmasına rağmen; eğitimden kamusal hizmetlere, medya alanından kültürel üretime kadar geniş bir alanda hak ve erişim engelleriyle karşı karşıyadır. Bu durum yalnızca dilsel bir mesele değil; aynı zamanda demokratikleşme, eşit yurttaşlık ve kültürel haklar bağlamında da ele alınması gereken bir sorundur” ifadelerini kullandı.
“ARAŞTIRMA KOMİSYONU KURULMASI ELZEMDİR”
Milletvekili Oduncu “Bütün bu nedenlerle; Kürtçenin Türkiye’de kamusal, hukuki ve kültürel alanlarda kullanımının önündeki engellerin tespit edilmesi, bu engellerin tarihsel ve sosyopolitik nedenlerinin araştırılması, çözüm önerilerinin geliştirilmesi ve bu alanda uygulanabilir politikaların oluşturulması amacıyla Meclis Araştırma Komisyonu’nun kurulması elzemdir” diyerek, Meclis bünyesinde komisyon kurulması talebinde bulundu.